ناباروری؛ واقعیتی به تلخی زهر
متاسفانه موضوع ناباروری موضوع نا آشنا و نامانوسی نیست و تقریبا همه‌ی ما در اطرافیان و دوستانمان کسی را دیده‌ایم که با این موضوع درگیر است. اگر بگوییم که نمی‌دانیم چرا امروزه ناباروری شیوع پیدا کرده است، دروغ گفته‌ایم. اتفاقا خوب هم می‌دانیم، اما نمی‌دانیم دقیقا باید برای مبارزه با آن چه کار کنیم و تا کجا بجنگیم. بسیاری از زوج‌هایی که طعم فرزند نداشتن و صاحب فرزند نشدن را چشیده‌اند، با انبوهی از دلایل و فاکتور‌های محیطی روبه‌رو هستند که ناخودآگاه روی سیستم تولید مثل آن‌ها تاثیر گذاشته است. امواج مختلف، دوری از ورزش و استفاده از مواد غذایی ناسالم یا با درجه سلامت کم، قرص‌های شیمیایی، مزاج‌های تغییر یافته و تثبیت نشده، شکل ناصحیحی از کار کردن، انواع دود‌های مضر و به طور کلی سبک زندگی اشتباه، همگی باعث شده است که شیوع ناباروری در دنیای امروز بسیار بیشتر از سال‌های گذشته باشد. این رشد سرسام‌آور به گونه‌ای است که بسیاری از پزشکان اذعان دارند چیزی را که امروز به عنوان ناباروری می‌بینند، بیست سال پیش نمی‌دیدند.
چه زمانی به زوجی نابارور اطلاق می شود؟
پاسخ این سوال تکراری را یک بار دیگر می‌آوریم. اما سعی می‌کنیم توضیحات بیشتری بدهیم؛ اگر زوجی پس از یک سال تلاش بدون استفاده از هرگونه وسیله جلوگیری از بارداری، صاحب فرزند نشوند، عنوان نابارور را می‌گیرند؛ هر چند این عنوان در ابتدا خیلی جدی نیست و با گذشت زمان و ادامه ناباروری، تثبیت می‌شود، اما با این حال بررسی‌ها برای یافتن علت بعد از یکسال شروع می‌شود. این فاصله برای زوج‌هایی که خانم بیشتر از ۳۵ سال سن دارد، به ۶ ماه تقلیل می‌یابد. برای درمان ناباروری باید هم خانم و هم آقا مورد بررسی قرار بگیرند تا درمان‌های لازم، به موقع انجام شود و نتیجه رضایت بخش حاصل شود.
عمده ترین علل ناباروری در زنان و مردان
شایع‌ترین علل ناباروری زنان شامل مشکلات مربوط به تخمک‌گذاری نامنظم یا کم و در نتیجه عادت‌های ماهیانه نامنظم و کم و زیاد، آسیب به رحم یا لوله‌های فالوپ، تومورهای بدخیم رحم، زخم در دیواره رحم، عفونت‌های رحم، آندومتریوز، کیفیت نامناسب ترشحات رحم، مشکلات دستگاه ایمنی بدن و مشکلات هورمونی است. هر اندازه که مشکلات مربوط به بارداری زنان گسترده و وسیع است، این مشکلات برای مردان تنها در یک کلمه خلاصه می شود و آن اسپرم است. در حقیقت علت ناباروری مردان مربوط به تعداد کم اسپرم، عدم بلوغ اسپرم، شکل غیرطبیعی اسپرم و عدم توانایی حرکت مناسب اسپرم است.
درمان ناباروری چقدر واقعیت دارد؟
حقیقت این است که تولد نوزاد برای زوج‌هایی که نابارور خوانده می‌شوند، در دنیای امروز غیر ممکن نیست. در واقع بسته به نوع و شدت ناباروری درمان‌های لازم مرحله به مرحله آغاز می‌شود. درمان‌ها پس از انجام آزمایشات کلی خانم و آقا شکل جدی به خود می‌گیرد.
اگر پس از یک بار انجام آزمایش بررسی نطفه (آزمایش SEMEN) برای یک مرد، ثابت شود که اسپرم‌ها کیفیت لازم را ندارند، علت این اختلال باید مشخص شود. سونوگرافی رنگی بیضه و انجام آزمایشات هورمونی می‌تواند کشفیات بسیاری را برای پزشک معالج داشته باشد. با این حال ممکن است سونوی بیضه و آزمایشات هورمونی همگی نرمال و طبیعی باشند، اما اسپرم همچنان بی‌کیفیت باشد. در این‌جا پزشک دو راه پیش روی بیمار خود می‌گذارد، یا اینکه مستقیما سراغ روش‌های کمک باروری (IUI/IVF/ ICSI / GIFT /ZIFT/ ) برود و یا اینکه ۶ ماهی با استفاده از قرص‌های تقویتی و آمپول‌های هورمونی برای بالا رفتن کیفیت اسپرم صبر کند. گاهی نیز در سونوی بیضه مشخص می‌شود که فرد مبتلا به واریکوسل است. درجه واریکوس مشخص می‌کند که درمان باید دارویی باشد یا اینکه به عمل نیاز است. همچنین در صورتی که آزمایشات هورمونی آقا متعادل نباشند، شکل درمان تغییر پیدا می‌کند و مسیر خاص خود را می‌رود. در حقیقت این سبک زندگی است که مشخص می‌کند دستگاه تولید مثل چقدر خوب و دقیق کار کند.
اما در یک زن درمان ناباروری بسیار پیچیده‌تر و سخت‌تر است. بسته به اینکه علت ناباوری زن چه باشد و مشکل دقیقا در کدام قسمت باشد، مسیر درمان متفاوت خواهد. استفاده از دارو‌های تقویت تخمدان و کنترل هورمون‌های زنانه، تحریک تخمک‌گذاری، عکس رنگی رحم، عمل‌های مربوط به آندومتریوز و بسیاری دیگر از درمان‌های تهاجمی و غیر‌تهاجمی روی بدن یک زن انجام می‌شود تا او را به یک مادر تبدیل کند. اینکه انجام تمام این روش‌های درمانی تا چه اندازه موثر و موفقیت‌آمیز است، بسته به پاسخگویی بدن و البته شدت و حدت اختلال دارد.
ناباروری با دلایل ناشناخته
این شکل از ناباروری هم وجود دارد. به این معنی که آزمایشات زن و مرد در تخصصی‌ترین سطوح هیچ مشکلی را نشان نمی‌دهند، اما همچنان بارداری اتفاق نمی‌افتد. این شکل از ناباروری در مقایسه با اشکال دیگر این مشکل، فشار روحی بیشتری را به زوجین وارد می‌کند؛ زیرا با وجود مشکل حداقل مسیر درمان مشخص می‌شود، اما زمانی که مشکل مشخص نیست، یافتن مسیر درمان خودش یک مشکل بزرگ است. معمولا به این زوج ها روش‌ها کمک درمانی پیشنهاد می‌شود که این روش‌ها نیز گاهی پاسخ می‌دهند و گاهی نیز هم امید‌ها را نامید می‌کنند.