علائم اولیه بارداری یا نشانههای زودرس و اولیه حاملگی برای آن دسته از کسانی که هر ماه منتظرند تا معجزه خدا را در خود احساس کنند، آن قدر هیجانانگیز و شیرین است که توصیف آن کار سادهای نیست. پدر و مادر شدن حسی دلانگیز است؛ حسی که همراهش غرور و خوشبختی و شادی و هزاران احساس مثبت دیگر را دارد. پدر و مادر شدن یعنی پذیرش مسئولیتی بزرگ و سخت؛ مسئولیتی که تا پایان عمر، حتی با بزرگ شدن فرزند، هرگز کمرنگ نمیشود و همواره و همیشه وجود خواهد داشت. از همین جهت است که پدیده بارداری، پدیدهای شیرین و در عین حال سخت و استرسآور است. این حس دوگانه زمانی بیشتر و پررنگ تر میشود که زوجی مدتی طولانی منتظر معجزه خداوند بودهاند و به یکباره این معجزه را یافتهاند. یافتن یک نشانه زودرس برای اثبات بارداری گاهی تا اندازهای اغراقآمیز میشود که فرد هر تغییری در بدن خود را به بارداری نسبت میدهد و از آن به عنوان یک نشانه اولیه یاد میکند؛ باید بدانید که ظهور بارداری در هر کس و در هر بدن به شکل متفاوتی خواهد بود، لذا بهترین و مورد اعتمادترین کار این است که منتظر بمانید تا عادت ماهیانه خود را برای ۳روز از دست بدهید. در این صورت احتمال اینکه باردار باشید، بیشتر خواهد بود و دیگر احساس تلخ منفی بودن تست بارداری را تجربه نخواهید کرد.
پیشنهاد میکنیم اگر در صدد بارداری هستید، تا می توانید نسبت به این موضوع بی خیال باشید، زیرا نگرانی و استرس و فکر کردن مداوم به این موضوع بیشتر از آنچه که تصورش را داشته باشید، به عنوان یک مانع و عامل پیشگیریکننده عمل میکند و شما را از خواستهتان دور میکند. میدانیم که نشان دادن چنین عکسالعملی برای بسیاری یا بهتر است بگوییم برای همه کسانی که منتظر تجربه این حس خوشایند هستند، سخت و حتی گاهی غیرممکن است، اما بهتر است که تمرین فکر نکردن به باردار شدن یا نشدن را داشته باشید و به خود بقبولانید که اگر قرار باشد اتفاقی بیفتد، بی تردید خواهد افتاد و اگر هم قرار نباشد، هرگز نمیافتد.
علائم اولیه بارداری یعنی همان علائمی که پیش از ناپدید شدن عادت ماهیانه، نزدیک بودن تولد یک انسان کوچک را نوید میدهند. بسیاری هستند که پس از پیدا کردن این علائم به سراغ تستهای بارداری خانگی میروند و با این روشها گاهی شک خود را به یقین و حتی یقین خود را به شک تبدیل میکنند. کاری به درست و غلط بودن این تستها نداریم و فعلا درباره آنها صحبتی نمیکنیم. اما باید بدانید که نشانههای ظهور بارداری از بسیاری جهات با نشانههای تکرار عادت ماهیانه مشترک است و همین موضوع میتواند تشخیص را به شدت سخت کند. با این حال ما سعی میکنیم به تفاوتهای جزئی که در این بین وجود دارد هم اشاره کنیم.
وقتی دقیق و درست و از نگاه پزشکی به موضوع بارداری نگاه کنید، متوجه میشوید که شروع بارداری، دقیقا با شروع عادت ماهیانه یک خانم همراه است. در حقیقت در هفته اول بارداری، شما باردار نیستید و در دوره عادت ماهیانه خود به سر میبرید و برای باردار شدن آماده میشوید. به این معنی که اولین هفته بارداری از اولین روز آخرین قاعدگی حساب میشود. هورمونهای بدن شما به شدت در حال تغییر و جنبوجوش هستند تا پدیده تخمکگذاری انجام شود. پس از آزاد شدن تخمک، اگر اسپرم مناسبی در بدن زن وجود داشته باشد، لقاح صورت میگیرد و بارداری شروع میشود. همین آزاد شدن تخمک نیز برای خود مجموعهای از علامتها و نشانهها را دارد. اگر نشانههای تخمکگذاری را خوب بدانید و بدن خود را به درستی بشناسید، میتوانید به شرط سالم بودن اسپرم، شانس باردار شدن را بالا ببرید. حتی لقاح موفقیتآمیز هم پس از طی یک پروسه اعجابانگیز انجام میشود که آن نیز به مسائل بسیاری بستگی دارد.
واقعیت این است که در هفته اول بارداری تغییرات محسوس در بدن قابل درک نیست. در حقیقت بارداری از هفته سوم و چهارم یعنی زمانی که عادت ماهانه عقب میافتد، آشکار میشود.
این شکل از ترشحات (ترشحات شفاف، لیز و چسبنده) در بدن یک خانم در زمانی تخمکگذاری نیز وجود دارد. برای اینکه بتوانید فرق بین این ترشحات را درک کنید، فقط کافی است که نگاهی به تقویم خود داشته باشید. اگر شما این ترشحات را خارج از دوره تخمکگذاری خود دارید، به این معنی است که اتفاقی در حال وقوع است. به عبارت دیگر یکی از نشانههای تخمکگذاری در حوالی چهاردهم سیکل ترشحاتی است که شرایط را برای حرکت بهتر اسپرم به داخل رحم فراهم میکند. در صورتی که شما از دوره تخمکگذاری خود عبور کردهاید، ولی این ترشحات را تجربه میکنید، میتوانید به موضوع بارداری شک کنید. توجه به این نکته لازم و ضروری است که در هر زمان تجربه ترشحات بد بو و کدر نشان دهنده عفونت است و میتواند سلامتی شما را تهدید کند.
احساس سفتی، سیاهی، سنگینی، پر بودن یا خارش در سینهها میتواند به عنوان یکی دیگر از علائم اولیه بارداری مطرح باشد. فراموش نکنید که وقتی به زمان پریود شدن نیز نزدیکی میشوید، سینهها متورم و دردناک میشوند و این فقط به دلیل تغییرات هورمونی است که در حال وقوع است، یعنی بدن برای شروع یک چرخه دیگر از عادت ماهیانه آماده میشود. تشخیص اینکه درد سینه مربوط به بارداری یا پریود است، کار بسیار سختی است و تنها چارهاش صبر برای وقوع خونریزی یا از دست دادن خونریزی است.
توجه داشته باشید که خستگی که ناشی از سپری کردن یک روز سخت و پر کار باشد، مد نظر نیست. چنین خستگی کاملا طبیعی است و اصلا قابل استناد هم نیست. حس خستگی که به بارداری مربوط میشود، بیدلیل و بیمنطق است. یعنی شما میدانید که کار خاصی نکردهاید، اما به شدت احساس خستگی میکنید و تمایل به خوابیدن دارید.
لکهبینی و خونریزی محدود و کم و به رنگ صورتی، قرمز یا قهوهای، وقتی که تقریبا یک هفته به شروع دوره بعدی قاعدگیتان زمان باقی است نیز به عنوان یکی دیگر از علائم اولیه بارداری مطرح است. از این خونریزی و لکهبینی به عنوان لک لانهگزینی جنین نیز یاد میشود. با توجه به عکسالعمل بدن هر فرد، بسیاری از افراد این لک را تجربه میکنند و بسیاری نیز تجربه نمیکنند. این لکه بینی کمتر از ۳ روز طول میکشد و به درمان نیز نیازی ندارد.
متاسفانه این شکل از دردها نیز با دردهایی که شروع قاعدگی را نشان میدهند، مشترک هستند. احساس درد در ناحیه شکم و دور ناف که میتواند خفیف یا شدید باشد هم به عنوان علائم اولیه بارداری مطرح است. با توجه به اشتراکپذیری بیش از اندازه این دردها بین بارداری و پریودی، خیلی نمیتوان به آن استناد کرد و باید منتظر ماند تا زمان پریود شدن فرا برسد. در صورت که ۳ روز تا یک هفته از پریود شما گذشت، اما خونریزی نداشتید، احتمال بارداری بسیار بسیار بالا میرود.
این نشانه نیز با نشانههای زمان تخمکگذاری مشترک است و دلیل آن هم تغییرات هورمونی است. البته توجه داشته باشید که اگر در دوره تخمکگذاری نیستید، میتوانید به این نشانه استناد کنید. افزایش دمای بدن قابل محسوس نیست و تنها با ابزار مناسب این کار قابل اندازهگیری است.
توجه داشته باشید که نشانههایی همچون تکرر ادرار، تهوع و استفراغ، ترش کردن، حساسیت به بوها، یبوست، سیاهی هاله پستان و از این دست از نشانهها زمانی ظاهر میشوند که شما مهمترین نشانه بارداری یعنی از دست دادن پریود را تجربه کرده اید و قاعدتا میدانید که باردار هستید. به عبارت بهتر این شکل از نشانه، فاکتورهایی هستند که در اثر تغییرات هورمونی شدیدی که در بدن در حال وقوع است، اتفاق میافتند. آنچه که در بسیاری از فیلمها میبینیم که بارداری یک زن را با تهوع و استفراغهای ناگهانی نشان میدهند، در حقیقت حسی مبالغهآمیز است، زیرا واقعیت این است که اولین نشانههای بارداری به زودی اتفاق نخواهد افتاد. بسیاری از خانمها تا قبل از دست دادن پریود و وارد شدن به هفته پنجم و ششم بارداری، حس متفاوتی ندارند. شما میتوانید با بررسی هفتههای بارداری اطلاعات بسیار بیشتری در این باره به دست آورید.
متاسفانه موضوع ناباروری موضوع نا آشنا و نامانوسی نیست و تقریبا همهی ما در اطرافیان و دوستانمان کسی را دیدهایم که با این موضوع درگیر است. اگر بگوییم که نمیدانیم چرا امروزه ناباروری شیوع پیدا کرده است، دروغ گفتهایم. اتفاقا خوب هم میدانیم، اما نمیدانیم دقیقا باید برای مبارزه با آن چه کار کنیم و تا کجا بجنگیم. بسیاری از زوجهایی که طعم فرزند نداشتن و صاحب فرزند نشدن را چشیدهاند، با انبوهی از دلایل و فاکتورهای محیطی روبهرو هستند که ناخودآگاه روی سیستم تولید مثل آنها تاثیر گذاشته است. امواج مختلف، دوری از ورزش و استفاده از مواد غذایی ناسالم یا با درجه سلامت کم، قرصهای شیمیایی، مزاجهای تغییر یافته و تثبیت نشده، شکل ناصحیحی از کار کردن، انواع دودهای مضر و به طور کلی سبک زندگی اشتباه، همگی باعث شده است که شیوع ناباروری در دنیای امروز بسیار بیشتر از سالهای گذشته باشد. این رشد سرسامآور به گونهای است که بسیاری از پزشکان اذعان دارند چیزی را که امروز به عنوان ناباروری میبینند، بیست سال پیش نمیدیدند.
چه زمانی به زوجی نابارور اطلاق می شود؟
پاسخ این سوال تکراری را یک بار دیگر میآوریم. اما سعی میکنیم توضیحات بیشتری بدهیم؛ اگر زوجی پس از یک سال تلاش بدون استفاده از هرگونه وسیله جلوگیری از بارداری، صاحب فرزند نشوند، عنوان نابارور را میگیرند؛ هر چند این عنوان در ابتدا خیلی جدی نیست و با گذشت زمان و ادامه ناباروری، تثبیت میشود، اما با این حال بررسیها برای یافتن علت بعد از یکسال شروع میشود. این فاصله برای زوجهایی که خانم بیشتر از ۳۵ سال سن دارد، به ۶ ماه تقلیل مییابد. برای درمان ناباروری باید هم خانم و هم آقا مورد بررسی قرار بگیرند تا درمانهای لازم، به موقع انجام شود و نتیجه رضایت بخش حاصل شود.
عمده ترین علل ناباروری در زنان و مردان
شایعترین علل ناباروری زنان شامل مشکلات مربوط به تخمکگذاری نامنظم یا کم و در نتیجه عادتهای ماهیانه نامنظم و کم و زیاد، آسیب به رحم یا لولههای فالوپ، تومورهای بدخیم رحم، زخم در دیواره رحم، عفونتهای رحم، آندومتریوز، کیفیت نامناسب ترشحات رحم، مشکلات دستگاه ایمنی بدن و مشکلات هورمونی است. هر اندازه که مشکلات مربوط به بارداری زنان گسترده و وسیع است، این مشکلات برای مردان تنها در یک کلمه خلاصه می شود و آن اسپرم است. در حقیقت علت ناباروری مردان مربوط به تعداد کم اسپرم، عدم بلوغ اسپرم، شکل غیرطبیعی اسپرم و عدم توانایی حرکت مناسب اسپرم است.
درمان ناباروری چقدر واقعیت دارد؟
حقیقت این است که تولد نوزاد برای زوجهایی که نابارور خوانده میشوند، در دنیای امروز غیر ممکن نیست. در واقع بسته به نوع و شدت ناباروری درمانهای لازم مرحله به مرحله آغاز میشود. درمانها پس از انجام آزمایشات کلی خانم و آقا شکل جدی به خود میگیرد.
اگر پس از یک بار انجام آزمایش بررسی نطفه (آزمایش SEMEN) برای یک مرد، ثابت شود که اسپرمها کیفیت لازم را ندارند، علت این اختلال باید مشخص شود. سونوگرافی رنگی بیضه و انجام آزمایشات هورمونی میتواند کشفیات بسیاری را برای پزشک معالج داشته باشد. با این حال ممکن است سونوی بیضه و آزمایشات هورمونی همگی نرمال و طبیعی باشند، اما اسپرم همچنان بیکیفیت باشد. در اینجا پزشک دو راه پیش روی بیمار خود میگذارد، یا اینکه مستقیما سراغ روشهای کمک باروری (IUI/IVF/ ICSI / GIFT /ZIFT/ ) برود و یا اینکه ۶ ماهی با استفاده از قرصهای تقویتی و آمپولهای هورمونی برای بالا رفتن کیفیت اسپرم صبر کند. گاهی نیز در سونوی بیضه مشخص میشود که فرد مبتلا به واریکوسل است. درجه واریکوس مشخص میکند که درمان باید دارویی باشد یا اینکه به عمل نیاز است. همچنین در صورتی که آزمایشات هورمونی آقا متعادل نباشند، شکل درمان تغییر پیدا میکند و مسیر خاص خود را میرود. در حقیقت این سبک زندگی است که مشخص میکند دستگاه تولید مثل چقدر خوب و دقیق کار کند.
اما در یک زن درمان ناباروری بسیار پیچیدهتر و سختتر است. بسته به اینکه علت ناباوری زن چه باشد و مشکل دقیقا در کدام قسمت باشد، مسیر درمان متفاوت خواهد. استفاده از داروهای تقویت تخمدان و کنترل هورمونهای زنانه، تحریک تخمکگذاری، عکس رنگی رحم، عملهای مربوط به آندومتریوز و بسیاری دیگر از درمانهای تهاجمی و غیرتهاجمی روی بدن یک زن انجام میشود تا او را به یک مادر تبدیل کند. اینکه انجام تمام این روشهای درمانی تا چه اندازه موثر و موفقیتآمیز است، بسته به پاسخگویی بدن و البته شدت و حدت اختلال دارد.
ناباروری با دلایل ناشناخته
این شکل از ناباروری هم وجود دارد. به این معنی که آزمایشات زن و مرد در تخصصیترین سطوح هیچ مشکلی را نشان نمیدهند، اما همچنان بارداری اتفاق نمیافتد. این شکل از ناباروری در مقایسه با اشکال دیگر این مشکل، فشار روحی بیشتری را به زوجین وارد میکند؛ زیرا با وجود مشکل حداقل مسیر درمان مشخص میشود، اما زمانی که مشکل مشخص نیست، یافتن مسیر درمان خودش یک مشکل بزرگ است. معمولا به این زوج ها روشها کمک درمانی پیشنهاد میشود که این روشها نیز گاهی پاسخ میدهند و گاهی نیز هم امیدها را نامید میکنند.